Ba al dakigu planetako ozeano guztiak zeharkatzen dituen korronte erraldoi sakon bat dagoela eta korronte hori funtsezkoa dela Lurreko klima erregulatzeko? Uhal Garraiatzaile Ozeaniko (UGO) handia edo Zirkulazio termohalinoa ezagutuko dugu.
Ozeanoaren sakoneko zirkulazioa mekanismo natural bat da beroa planeta mailan garraiatzeko. Baina, argi al dugu nola gertatzen den? Ikertu dezagun.
Jarduera honetan esperimentalki ikertuko dugu tenperaturak itsas korronteetan nola eragiten duen. Horretarako, zenbait jarduera egingo ditugu, eta, amaieran, lortutako emaitzei buruz eztabaidatuko dugu. Jarduerak taldeka egingo ditugu eta gure ikerketak ikerketa-egunkarian idatziko ditugu.
Jarduerak:
Hasteko, uhal garraiatzaile ozeanikoa zertan datzan ikasiko dugu. Horretarako, bideo hau ikusiko dugu:
Argibidea: Zirkulazio-patroia hauen ondorioz sortzen da: uraren tenperatura- eta gazitasun-aldaketak, horiek uraren dentsitatea aldatzen baitute. Ur gazia ur geza baino dentsoagoa da, eta ur hotza, berriz, ur beroa baino dentsoagoa. Beraz, ur gazia ur geza eta beroa baino dentsoagoa da.
Dentsitate handieneko ura ozeanoaren hondoraino hondoratzen da; dentsitate txikiagoko ura, berriz, gainazalean geratzen da.
Nola erreakzionatzen dute ozeanoek planetako klima bero edo hotzen aurrean?
Esperimentu bat egingo dugu tenperaturak itsasoaren dentsitatean zer-nolako eragina duen egiaztatzeko. Gogoratu: saiakuntzak eta emaitzak gure ikerketa-egunkarian idatzi behar ditugu, lortutako emaitzak erkatuko baititugu amaieran.
Goazen laborategira!
Elementu hauek beharko ditugu:
Materialak eta produktuak
Nola erreakzionatzen dute ozeanoek planetako klima bero edo hotzen aurrean?
Gure hipotesiekin hasiko gara
 |
 |
 |
|
Zure ustez, zer gertatuko da bereizgailua kentzen duzunean? Zergatik? |
Kendu bereizgailua. Zer gertatzen da? |
Bat al dator zure aurreikuspenarekin? |
Ontzian gertatzen den oreka berria ikusi ondoren, jarri hatz-mamiak fluidoaren gainazalean eta sartu eskua poliki-poliki hondora; nabaritzen al duzu tenperatura-aldaketa?
|
Tenperatura egiaztatuko dugu
|
Gazitasuna egiaztatuko dugu
|
Zure ustez, zer gertatuko da bereizgailua kentzen duzunean? Zergatik?
|
Kendu bereizgailua. Zer gertatzen da?
|
Bat al dator zure aurreikuspenarekin?
|
Nola eragiten die beroak molekulei?
Dakigunez, energia termikoak eragina sortzen du molekulen mugimenduan: objektu bat bero dagoenean, molekulak azkar mugitzen dira; objektu bat hotz dagoenean, molekulak poliki mugitzen dira. Molekulek tenperatura hotzetan, beroetan eta epeletan nola jarduten duten ikertuko dugu.
Esperimentu hau egingo dugu laborategian:
Zer behar dugu? Ez dezagun ahaztu ikerketa-egunkaria
|
Zure ustez, zer gertatuko da? Zergatik?
|
Zer gertatzen da?
|
Bat al dator zure aurreikuspenarekin?
|
Tenperatura dela-eta ozeanoan korronteekin zer gertatzen den simulatuko dugu, eta simulazioa grabatu edo horren argazkiak aterako ditugu. Amaieran, simulaziorik onena aukeratuko dugu denon artean, eta ikastetxeko webgunera igoko dugu.
Laborategian, zer behar dugun ikusiko dugu eta nola egingo dugun planifikatuko dugu.
Berotzen duen lanpararekin eguzkia simulatu dezakegu ontziaren mutur batean jarrita. Hor latitude tropikalak egongo dira. Ontziaren beste muturrean, eremu artikoa simulatuko dugu ur izoztuarekin; horretarako, izotza duen poltsa edo izotz-zati handi bat sartuko dugu uretan.
Lanpara piztuko dugu eta koloratzaile-tanta bat erantsiko dugu, zirkulazioaren mugimendua ikusgai jartzeko; pixka batean itxarongo dugu.
Argazkiak aterako ditugu une ezberdinetan edo bideo txiki bat egingo dugu.
Egiaztatu zuen emaitzak azalpen-bideoan.*
Taldean jarri, eta hausnarketa egin eta eztabaida prestatuko dugu, honako alderdi hauek kontuan hartuta:
Azalpena: Denbora labur baten ondoren, koloratzailea zirkulazioarekin mugituko da. Gainazaletik, alderdi epeleneko ur-mugimenduak (tropikoak) izotz-poltsarantz (iparraldeko itsaso polarrerantz) joango dira; izan ere, hor ura hondoratu egiten da. Hondoko geruzan, mugimendua kontrako noranzkoan doa. Izotzetik gertu sortutako ur sakona tropikoetara itzultzen da berriz ere.
Ataza hori amaitu ondoren, gure ikaskuntza-egunkarian hausnarketa egiteko une ona izan daiteke. Hona hemen iradokizun batzuk:
Ebaluazioa egiteko, eskala hauek erabiliko ditugu
1.-Laborategian lan egiteko eskala (deskargatu odt formatu editagarrian eta pdf formatuan)
2-Zientziei buruzko eztabaidak balioesteko eskala (deskargatu odt formatu editagarrian eta pdf formatuan).
Ondoko lizentziak babestua Creative Commons: aitortu-PartekatuBerdin 4.0 Lizentzia
