Komunetik botatzen ditugun sendagaien edo harraskatik isurtzen dugun olioaren bidez kutsatu egiten dugu. Itsasora eta ibaietara botatzen diren hondakinak dira beste adibide batzuk. Mikroplastikoak ere bai, itsasoko kontzentrazioak oso azkar ari baitira handitzen. Izan ere, urtero, 8 milioi plastiko botatzen dira itsasora eta horiek aldatu egiten dute bertan bizi diren ekosistemen bizitza, NBEren datuen arabera.
Gaur egun, oso argi daukagu urik gabe ez dagoela bizirik, eta hori agerian geratzen da gero eta ohikoagoak diren muturreko lehorteetan, zeinen ondorioz munduko hainbat lekutan edateko ura lortzea arazo handia den. Arazo hori areagotu egiten da uraren kutsadurarekin; izan ere, baliabide baliotsu horren kalitateak okerrera egiten du, eta, beraz, planetaren osasunerako mehatxua da.
Iker dezagun uraren kutsadura!
Ataza: Uraren kutsadura ikertzen
Iraupena:
2 saio
Taldea:
Banaka eta taldean
Ataza honetan, uraren kutsaduraren arrazoiak ikertuko ditugu. Atazan sartzen gara bideo interaktibo baten bidez, eta banaka egiten dugu. Jarraian, kutsadura eragiten duten arrazoiei buruzko galdetegi bat egingo dugu. Bikoteka egingo dugu jarduera hori. Ondoren, uraren kutsadura nola sortzen den simulatuko dugu eta, azkenik, uraren kutsadurari buruzko ikerketa dokumentala egingo dugu eta horri buruz eztabaidatuko dugu.
Bideo interaktiboa: Uraren kutsaduraren arrazoiak eta ondorioak
Esperimentalki aztertuko dugu nola kutsatzen den ura
Hidrosferan sortzen diren kutsadura esperimentalki ikertu eta simulatuko dugu. Jarduera hori taldean egingo dugu, eta egindako esperimentuei eta ateratako ondorioei buruzko txosten bat aurkeztuko dugu.
Gure ozeanoak kutsatzen
Olioa uretara botatzean itsasoak eta ozeanoak nola kutsatzen diren simulatuko dugu
Materialak
Prozedura
Ura
Olioa
Elikagai-koloragarria
Ontziak, hauspeakin-ontziak izan daitezke
Irabiagailu edo koilara bat
Ura edalontzira bota, olioa gehitu eta zer gertatzen den idatziko dugu
Dena nahastu, eta zer gertatzen den idatziko dugu
Koloragarriaren tanta batzuk gehitu, eta zer gertatzen den idatziko dugu
70 milioi substantzia kutsatzaile baino gehiago daude, eta horiek itsaso eta ozeanoetan isurtzea da uraren kutsaduraren arrazoi nagusietako bat. Horrek arriskuan jartzen du planetako bizitzarako oso baliotsua den baliabidea; baliotsua, pertsonen bizitzarako zein bertan bizi diren milaka espezieen bizitzarako.
Iker ditzagun uraren kutsadura eragiten duten arrazoiak, ondorioak eta kutsadura nola saihestu.
Gero, lauko taldetan, txosten bat egingo dugu. Txosten horretan, uraren kutsaduraren arrazoiak eta ondorioak hartuko ditugu kontuan, bai eta nola saihestu ere; gelako taldean partekatuko dugu, eta, azkenik, gaiari buruz eztabaidatuko dugu.
Kutsatzaileak isurtzea: industria-ekoizpenekoak izan daitezke, baita gure egunerokoan sortzen ditugun zaborren hondakinetakoak ere. Gaur egun aurre egin behar diogun erronketako bat mikroplastikoek eragindako kutsadura da.
Berotze globalak ozeanoen oreka aldatzen du. Horren ondorioetako bat uretan oxigenoa galtzea da, eta, ondorioz, biodibertsitatea arriskuan jartzen da.
Baso-soiltzea da uraren kutsaduraren beste arrazoi nagusietako bat. Zuhaitz-mozketaren ondoriorik kaltegarrienetako bat da ozeano eta ibaietako uretan agertzen diren sedimentuak. Ondorioz, haien kalitatea kaltegarria izan daiteke planetarentzat.
Ur beltzak: Nazio Batuen Erakundeak jakinarazi du itsasoetara eta ozeanoetara iristen diren hondakin-uren % 80 baino gehiago araztu gabe daudela.
Itsas trafikoa: plastikoek eragiten duten kutsaduraren beste arrazoi nagusietako bat da; izan ere, itsasora botatzen diren hondakin gehienak arrantza-ontzietakoak edo petrolio-ontzietakoak dira, eta uraren kutsadura oso kaltegarria eragiten dute.
Erregaien isuriak ere uraren kutsaduraren arrazoi ohikoenetako bat dira. Gainera, petrolioa garraiatzeak eta biltegiratzeak iragazketak eragin ditzake, eta iragazketa horiek itsasora joaten dira.
Uraren kutsaduraren ondorioak Uraren kutsadurak ondorio suntsitzaileak ditu ingurumenaren eta planetaren osasunaren babesean. Hauek dira kutsadura-motek uretan dituzten ondorio garrantzitsuenetako batzuk:
Lurpeko ur-erreserbek munduko biztanleriaren % 80 hornitzen dute. Erreserba horien % 4 kutsatuta dago dagoeneko. Uraren kutsadura-mota guztietatik, nagusiak Bigarren Mundu Gerratik hasi eta gaur egunera arte gauzatzen den industria-jarduerarekin daude lotuta. Adibidez, urtero etxeko hondakin-uren 450 kilometro kubiko baino gehiago botatzen dira itsasora. Kutsadura hori diluitzeko, 6.000 kilometro kubiko ur geza gehiago erabiltzen dira.
Egunero, 2 milioi tona hondakin-ur isurtzen dira munduko uretan, NBEren datuen arabera. Kutsadura-iturri garrantzitsuena: giza, industria- eta nekazaritza-hondakinak ez dira egoki kudeatzen eta tratatzen.
Likido batzuek, kontzentrazio txikikoak izanda ere, ur-eremu zabalak kutsa ditzakete. Adibidez, lau nafta litrok soilik 2.8 milioi litro ur kutsa dezakete.
Ur gezatako animaliak animalia lehortarrak baino bost aldiz azkarrago desagertzen ari dira.
Mediterraneo itsasoa da kutsatuena. Frantziako, Espainiako eta Italiako kostaldeak dira planetako kutsatuenak. Zerrendan hurrengoak Karibe Itsasoa, Zelta Itsasoa eta Ipar Itsasoa dira. Arrazoia? Itsasoko zaborra, itsasoaren kutsaduraren arazo larrienetako bat baita. Iristen den zaborraren % 60 baino gehiago plastikoak dira. Urtero 6,4 milioi tona plastiko iristen dira itsasora.
Gure planeta zaintzen ez badugu eta uraren kutsadurarekin amaitzeko neurririk hartzen ez badugu, itsasoak eta ozeanoak klima-aldaketaren ondorioak arintzeko gure aliatu izatetik gure etsai izatera irits daitezke. Ur-masa handi horiek karbono dioxidoaren hustubide natural gisa jarduten dute. Horrek berotegi-efektuko gasak murriztea ahalbidetzen du, eta, horrekin batera, krisi klimatikoaren ondorio negatiboak.
Hala ere, gaur egun, mundu mailako zientzialariak eta adituak ohartarazten ari zaizkigu gure ohiturak aldatzen ez baditugu eta gas kutsakorren emisioa geldiarazten ez badugu, ezinezkoa izango dela ozeanoetan bizia egotea, tenperatura igo egingo baita, eta hori kontuan hartu beharreko eta aurre egin beharreko beste faktore bat izango da.
Bestalde, ur-eskasia eta estres hidrikoa dira aurre egin beharreko beste arazo batzuk. Izan ere, Nazio Batuen Ingurumenerako Programaren arabera, planetako biztanleen erdiak hain baliotsua den baliabide horren eskasia biziko dute 2025ean. Gaur kutsatutako ur tanta bakoitzak etorkizuneko ura galtzea dakar.
Nola saihestu uraren kutsadura
Gure esku dago uraren kutsadura saihestea. Hauek dira uretan kutsatzailerik ez egoteko har ditzakegun neurrietako batzuk:
CO2 isuriak murriztea
Ez erabiltzea pestizidak eta gure natura arriskuan jartzen duten beste produktu kimiko batzuk.
Hondakin-urak araztea
Laboreak ureztatzeko, kutsatutako urik ez erabiltzea
Arrantza jasangarria sustatzea
Erabili eta botatzeko plastikoak ez erabiltzea
Gaiari buruz eztabaidatuko dugu
Eztabaidatu aurretik, lauko taldetan, honako gai hauei buruzko gogoeta egingo dugu, eta, behar izanez gero, horri buruzko informazioa bilatuko dugu.
Kutsatzaileak lurrean zehar garraiatzea euri edo urtutako elurraren bidez. Jariatze-ur horrek honako hauek izan ditzake: ongarriak; pestizidak eta etxaldeetako eta etxeetako herbizidak; petrolioa eta errepideetako eta industrietako produktu kimiko toxikoak; sedimentuak; aziendaren bakterioak; etxe-abereen hondakinak eta beste kutsatzaile batzuk. Mundu osoan errepikatzen den arazoa da hori, eta horren adibide ona da Murtziako Mar Menor itsasoaren kutsadura
"Hiri txiki batean, industria batek kutsatzaileak sortu, eta ibaira isurtzen ditu. Enpresako zuzendaritzak bere burua justifikatzen du: kutsatzaileen tratamendu egokiak kostu onartezinak dakartza, eta gastu horiek enpresa ixteko arriskuan jartzen dute. 50 familiari baino gehiagori eragingo lioke horrek. Udaletxean bilera bat egiteko deia egiten zaie interesdunei: alkatea, enpresako zuzendaritza, langileen ordezkariak eta talde ekologistak".
Gatazka konpontzen lagunduko diegu:
Taldetan banatuko gara, eta talde bakoitzak zeregin bat beteko du:
TALDE A
TALDE B
TALDE C
TALDE D
ALKATEA
ENPRESAKO ZUZENDARITZA
LANGILEEN ORDEZKARIAK
TALDE EKOLOGISTAK
Talde bakoitzak ordezkatzen dituen arduradunen jarrera defendatuko du, eta guztion artean gatazkari irtenbidea ematen saiatuko dira
Horretarako, talde bakoitzak bere argudioak prestatuko ditu, eta bere jarrera defendatuko du, eta adostasuna lortzen saiatuko da.
Azkenik, alde onak eta txarrak baloratuko dira, soluzio batera iristeko.
Ebaluazioa eta hausnarketa
Ataza amaitu ondoren, gure ikaskuntza-egunerokoan hausnarketa egiteko une bat har dezakegu. Hauek izan daitezke egin ditzakegun galdera batzuk:
Zer ikasi dut?
Prozesuan zehar zerk harritu nau gehien? Zergatik?
Aldatu al dut aurretik nuen iritzirik? Zein?
Zer izan da zailena? Zergatik?
Erronka hori balorazio-eskala honen arabera ebaluatuko da:
.jpg)
