Taxonomia izaki bizidunak sailkatzeko zientzia da, eta haren funtsezko tresnak dira gako dikotomikoak. Gako dikotomikoak tresna zientifikoak dira, eta organismoak identifikatzeko erabiltzen dira, ezaugarri behagarrietan oinarrituta. Gako horien bidez, sailkatu nahi dugun izaki biziduna aukeraketa-sistema batean sartuko dugu, ezaugarrien arabera, eta urrats bakoitzean bi aukera egongo dira, fluxu-diagrama baten moduan. Aukera horietako bakoitzari deitzen zaio dikotomia. Aukera bat edo bestea aukeratu ahala, gakoak zenbait dikotomiatara eramango gaitu, organismoa erabat isolatu arte; horrela, zuzen identifikatu ahal izango da.
Gako dikotomikoak ulertzeko, lehenik simulazioak egingo ditugu objektu eta argazkiekin, eta ondoren organismoak in situ sailkatuko ditugu.
Ataza: Botoiak sailkatzen
Iraupena:
2 saio
Taldekatze:
Taldeak: Laukoak
Gako dikotomikoen funtzionamendua ulertzeko, lehenik bat prestatzen ikasiko dugu, urratsez urrats, eguneroko objektu batekin: botoiak. Taldetan banatuko gara material honekin lan egiteko:
10 botoi ezberdin
A3 tamainako kartoi mehe handi bat
Errotuladore koloredunak
Telefono mugikorra
1. urratsa: Irizpideak zehaztea
Gako dikotomiko bat eraikitzeko, lehenik irizpide batzuk finkatu behar ditugu. Botoien kasuan, forma, kolorea, tamaina, materiala, distira edo bereizteko interesgarritzat jotzen dugun beste edozein izan daiteke. Minutu batzuk emango ditugu horretan pentsatzen.
Irizpide orokorrena aukeratuko dugu eta botoiak sailkatzen hasiko gara A3 kartoi mehean, irizpide horren arabera: lehen bi bloke handiak egingo ditugu. Adibidez, tamaina aukeratu badugu, botoi txiki eta handiak bereizten hasiko gara.
Orain, beste irizpide bat aplikatuko dugu bloke bakoitzean, eta beste bi bloketan banatuko dugu. Adibidez, botoi handien taldean, tamaina aukera dezakegu berriro, edo kolorea, materiala, etab
4. urratsa: Fluxu-diagrama
Horrela jarraituko dugu, botoi guztiak banan-banan sailkatu arte. Zirkulu bat egingo dugu botoi bakoitzean. Bi bloketan binaka banatu ahala, errotuladoreekin fluxu-diagrama bat egingo dugu.
Diagrama egin ondoren, bidebanatze bakoitzean zenbakiak jarriko ditugu, eta mugikorrarekin argazkia aterako diogu gure gakoari. Horrez gain, botoiak A3 kartoi mehean itsatsi eta poster gisa utz dezakegu.
Zenbakien eskemarekin, gakoa egingo dugu. Ornodunak sailkatzeko gako sinplearen adibide honetan oinarrituko gara, beste honetatik sinplifikatuta ( Wikipedia):
Talde bakoitzak gainerakoei azalduko die nola egin duten gakoa, zer irizpiderekin. Poster edo argazkiaren eta gakoaren laguntza izango dute. Jarraibide hauek izan ditzakegu kontuan:
Solaskideei hitz egingo diegu, geure burua aurkeztu eta landuko dugun gaia adierazi
Gure aurkezpenaren zatiak azalduko ditugu
Astiro hitz egingo dugu eta garbi ahoskatu
Ez dugu makulu-hitzik erabiliko (bale?, ez da?, etab.)
Azaltzen ari garen zatiak gure A3 kartelean adieraziko ditugu
Aurkezpenak irauten duen bitartean ez gara zentzurik gabe mugituko
Taldekide guztiek hartuko dute parte aurkezpenean
Amaitzeko, agurtu eta arreta eskertuko dugu
Arturo Rodríguez irakasleak bere ikasleentzat egindako bideo honetan tutorial bat dago, eta erraz azaltzen du gako dikotomikoak egiteko prozesua.
Gako bat eraikitzen ikasi ondoren, dinosauroen gako dikotomikoaren adibide batekin aplikatuko dugu. Gure gakoa banan-banan egingo dugu, eta ondoren beste ikaskide batekin partekatuko dugu. Gure gakoak azalduko dizkiogu elkarri, eta irizpideak eta prozedura idatziko ditugu beheko orientazio-oinarrian. Amaitzean, gure gakoak hobetzeko gomendioak emango dizkiogu elkarri.
Gustatu zaizu gakoak egitea? Proposatzen dizugu gako bat egitea nahi duzun organismoekin. Hegaztiak, txakurrak, landareak, onddoak, eta abar aukera ditzakezu. Gainera, aplikazio digital hau erabil dezakezu erakargarriagoa egiteko, Aitanaren sinple honen (Gako dikotomikoa) edo @ciencialpajes-en konplexuago honen moduan: Animaliak sailkatzeko gakoa
_REFON.jpg?uselang=es){kind=link}
.jpg?uselang=es){kind=link}
,_Parque_natural_de_la_Arrábida,_Portugal,_2020-07-21,_DD_56.jpg?uselang=es){kind=link}
