Materialak

Ekoesferarako material hauek behar ditugu:

• Kristalezko pote garden bat, litro batekoa gutxi gorabehera (marmeladak, ozpinetakoak...), taparekin (hermetikoki itxi behar da). Ontziaren hormak zenbat eta lauagoak eta zuzenagoak izan, orduan eta hobeto, horrela beiraren lupa-efektua saihestuko baitugu.
• Harea edo hartxintxar oso fina substratu gisa.
• Uretako landare edo goroldioa (akuikultura-dendetan daude salgai).
• Kloratu gabeko ura: adibidez, putzu edo urmael batekoa (*). Ur horrek mikroorganismo-espezieak izan behar ditu (bakterioak, protozooak, onddoak, algak, etab.), baita lehen mailako kontsumitzaile batzuk ere, hala nola cyclopak, ostracodak edo daphniak.
•  “Red cherry” ganbatxo batzuk gehituko ditugu (horiek ere akuario dendetan eros daitezke).

Behaketetarako

• Termometroa
• pH-aren paper adierazlea
• Pipetak
• Lupa
• Argazkiak ateratzeko gailua

(*)Komenigarria da irakasleak dagoeneko eginda dagoen protozooen kultibo bat ematea. Bideoa:

Prozedura

1. Potearen oinarrian substratua jarriko dugu, ontziaren altueraren % 5era iritsi arte (1-2 cm). Substratuan landareak edo goroldioak sartuko ditugu.
2. Urez beteko dugu % 90, gutxi gorabehera. Aire-bolumenaren % 10 utziko dugu, uraren eta aire-geruza horren artean oxigeno, CO2 eta nitrogeno trukerako zikloak ahalbidetzeko; hori funtsezkoa da.
3. Urmaeleko urak zenbait mantenugai emango dizkio sistemari (materia organikoa, nitrogenoa, fosforoa, kaltzioa...).
4. Ganbatxoak gehituko dizkiogu. Baten bat hiltzen bada, utzi, mantenugaiak emango baitizkio sistemari.
5. Argi-iturri baten azpian edukiko dugu, tenperatura epel egokian, 10º C eta 20º C artean. Adibidez, ikasgelan edo laborategian intsolazio ona duen leiho baten ondoan.
6. Landareak oso gutxi garatuko dira, ia batere ez, eta haien hazkundea geldotu egingo da; beraz, jarri ondoren, seguru asko berdin iraungo dute hilabeteetan zehar.
7. Sistema gutxi gorabehera hilabete batez funtzionatzen utziko dugu, hau da, eskolako ekoesfera baten batez besteko bizitza.

Hipotesia eta behaketa

Taldean bilduko gara, eta:

1. Gure ekosistemaren eskema egingo dugu: elementu biotiko eta abiotikoak, ekoizleak, lehen mailako kontsumitzaileak, bigarren mailakoak, kate trofiko bat marraztuko dugu, ingurunerako egokitzapenak.
2. Hipotesia egingo dugu: gure ekoesferak zer bilakaera izango duen, hilabete barru zer emaitza espero ditugun, zer faktore biotiko eta abiotiko izan daitezkeen mugatzaileak, harrapakari-harrapakin harreman posibleak, etab.

Oharra:

Hilean zehar, astero, ekoesferaren behaketa egingo dugu. Lana taldean banatuko dugu, aldi bakoitzean kide ezberdin bati egokitu dakion. Guztira 4 behaketa egingo ditugu, eta honako hauek neurtu eta idatziko ditugu:

1. Landareen egoera orokorra (ondo, zimel samar, zimel).
2. Ganbatxoen kopurua Beharrezkoa bada, besteren bat gehitu dezakegu. Kasu honetan apuntatu egingo dugu.
3. Pipeta batekin, ur-tanta bat aterako dugu (hobeto landareren batetik gertu badago) eta luparekin begiratuko dugu. Ikusten ditugun izaki bizidunak idatziko ditugu, gure irakasleak emango digun mota nagusien sailkapenaren arabera. (*)
4. Termometroa erabilita, airearen eta uraren tenperatura neurtuko dugu.
5. Uraren pH-a paper adierazle batekin neurtuko dugu.
6. Uhertasuna: kolorea idatziko dugu (argia, uherra, oso uherra).
7. Usaina edo ikus daitezkeen beste aldaketa batzuk idatziko ditugu.
8. Argazki bat aterako dugu.

(*) Bideo honetan ohikoenak ageri dira:

Emaitzak eta ondorioak

Taldekide guztien emaitzak ditugunean, elkartuko gara, eta bateratuko ditugu. 

1. Emaitzen taula bat egingo dugu
2. Grafiko bat egingo dugu, eta, han, ganbatxoen kopurua, pH-a, airearen tenperatura eta uraren tenperatura adieraziko ditugu.
3. Emaitzak interpretatuko ditugu
4. Ondorioak aterako ditugu
5. Baieztatu al da gure hipotesia?
6. Ekoesfera ez bada mantendu denboran zehar, nola hobetu genezake?

Emaitzen taula:

Komunikazioa

Talde bakoitzak ahoz azalduko ditu ikasgelan bere ikerketaren emaitzak. Jarraian, guztion artean komentatuko dugu ea emaitza desberdinak lortu ditugun, zergatik, eta hobetzeko proposamenak egingo ditugu.