Saltatu nabigazioa

Ohitura jasangarriak

Orain arte ikusi dugu egunero egiten ditugun jarduera ia guztiek ondorioak dituztela ingurumenean, nahiz eta horretaz jabetu ez. Era berean, ohitura jasangarriak zein diren ere ikertu dugu eta horiek atal handitan laburbil ditzakegu, bata bestearekin lotuta:

  • Energia eta ur gutxiago gastatzea
  • Elikadura-ohiturak aldatzea
  • Kutsadura murriztea
  • Garraio-ohiturak aldatzea
  • Hainbeste hondakin ez sortzea

Eredu ekonomiko lineal tradizionalak, nagusiki “erabili eta bota” kontzeptuan oinarritzen denez, material- eta energia-kopuru handiak behar ditu. Produktu baten bizi-zikloa zabaldu ahal izateko, bada naturan oinarritzen den eredu ekonomiko bat: ekonomia zirkularra. Horrek esan nahi du dauden materialak eta produktuak ahal den guztietan partekatu, alokatu, berrerabili, konpondu, berritu eta birziklatu behar direla, balio erantsi bat sortzeko. Hau da, hondakinak ahalik eta gehien murriztu behar dira.

Natxo Irigoien. Ekonomia zirkularra (YouTubeko lizentzia estandarra) 

Europar Batasunak 2.500 milioi tona hondakin baino gehiago sortzen ditu urtean. Erkidegoko erakundeak lege-esparrua berritzen ari dira, hondakinak kudeatzeko egungo eredua, izaera lineala duena, benetako “ekonomia zirkular” baten bidez aldatzea sustatzeko.

Nola lagundu dezakegu hondakin gutxiago sortzen?

Ataza: 3 Rak

Iraupena:
1 ordu
Taldeak:
Lauko taldeak

Gure kontsumoa arduratsua izan dadin, eta hondakin gutxiago sor ditzagun, 3R ospetsuen araua aplikatu behar da: murriztea, berrerabiltzea eta birziklatzea. Enpresen eta industrien mende dauden R gehiago daude, hala nola produktuak birdiseinatzea ingurumenarekiko lagunkoiagoak izateko edo birziklatzen duguna berreskuratzea produktu berriak lortzeko.

Taldeka, 3Ren esanahia berrikusiko dugu. Arretaz irakurriko dugu honako hau, eta une batez gure artean komentatuko dugu ea ondo ulertzen dugun esanahia.

Reutilizar
pxhere. Berrerabili (CC0)

Murriztu

Xedea da saihestea benetan beharrezkoak ez diren produktuak erostea, baita denbora laburrean zabor izango diren elementuak dituzten produktuak erostea ere. Adibidez: bilgarri gehiegi (poltsak, plastikoak, papera...) dituzten produktuak ez erostea; behar ez ditugun gauzak konpultsiboki ez erostea; produktu baten batez besteko bizitza osoa aprobetxatzea; erabiltzeko segurtasunik ez dugun gauzak ez erostea (kapritxoak baino ez dira); lagunei edo zerbitzu publikoei maileguz zer har diezaiekegun aztertzea; paperean nola aurrez dezakegun aztertzea eta argitalpen digitalak aukeratzea (faktura digitalizatuak, egunkariak...), energia optimizatzen duten etxetresna elektrikoak erostea; kutsadura eta karbono-aztarna murriztea garraio publikoa edo bizikleta erabilita; sasoiko eta 0 km-ko elikagai freskoak erostea...

Berrerabili

Xedea da erosi ziren zereginerako dagoeneko balio ez duten produktuei bigarren erabilera bat ematea. Adibidez, plastikozko ontziak berrerabiltzea; gailuen mantentze-lan egokia egitea haien bizitza luzatzeko; gailuak konpontzea beren funtzioa betetzen jarrai dezaten; produktu birziklatuak edo bigarren eskukoak erostea. Baita energian ere, garbigailuen, ontzi-garbigailuen eta gainerako etxetresna elektrikoen erabilera optimizatuz. Zaborretara botatzen ditugun gauza asko ere berriro erabil daitezke.

Birziklatu

Xedea da guk geuk sortzen ditugun hondakinak gaika hautatzea (ontziak, beira, papera, organikoa, etab.), eta, horretarako, edukiontziak eta birziklatzeko guneak ezagutzea. Birziklatzeak esan nahi du, halaber, erabiliko ez duguna aprobetxatzea eta bigarren bizitza bat ematea, eguneroko beste objektu bihurtzea, baita arte bihurtzea ere.

Orain, 3Ren trivial jolasean arituko gara. 

  1. Talde bakoitzak hiru galdera prestatu behar ditu. Galdera horiek hiru erantzun posible izango dituzte eta horietako bat zuzena izango da. Galdera bakoitza R bati buruzkoa izango da. Jolasten hasi aurretik, gure irakaslearekin komentatuko dugu gure galderak egokiak diren, ondo adierazita dauden edo errepikatuta dauden. 15-20 galdera sortuko dira.
  2. Irakasleak galdera guztiak jasoko ditu, eta talde handiari galdera sorta bat eginez hasiko da jolasa. Talde bakoitzak 1-2 minutuan erabaki behar du zein den erantzun zuzena. Denbora amaitutakoan, irakasleak erantzun zuzena zein den esango digu. Asmatu duten taldeek puntu bat lortuko dute.
  3. Galdera guztiak egin ondoren, taldeetako batek puntu gehienak lortzen dituenean amaituko da jokoa. Inork lortzen ez baditu, gehien asmatu dituen taldea izango da irabazlea.
  4. Talde bakoitzak erantzun zuzenak eta akatsak berrikusiko ditu ebaluazio-eskalarekin, eta bere ustez zer eta zergatik okertu den komentatuko du.

Galderen adibideak:

BERERABILI: Bererabilten ari gara, baldin eta hurrengoa egiten badugu

a. Brik ontzi bat aprobetxatu eta landatzeko loreontzi bihurtzen dugunean. 

b. Brika plastikozko ontzien, laten eta briken edukiontzi horian uzten dugunean

c. Zakarrontzira bota aurretik, guraizeekin zatitzen dugunean

BIRZIKLATU Birziklatzen ari gara, baldin eta hau egiten badugu zukuaren ontziarekin:

a. Paperontzi batera botatzen dugunean

b. Edukiontzi horira botatzen dugunean

c. Edukiontzi urdinera botatzen dugunean, kartoizko ontzia delako

MURRIZTU. Zer modu da jasangarriena erosketak etxera eramateko?

a. Geure poltsa erabiltzea

b. Dendan produktuak pisatzeko dauden plastikozko poltsak erabiltzea

c. Dendan plastikozko poltsak erostea

 

Ataza: Gure ingurunea ikertuko dugu

Iraupena:
2,5 ordu + etxeko lana
Taldeak:
Taldeak/ banaka

Ohitura jasangarriei buruzko ikerketa txiki bat egingo dugu gure ingurune pertsonalean, gure familiekin, Horretarako, lau talde osatuko ditugu, eta bakoitza arduratuko da, lehenik, bakarka, gure etxeetan ikertzeaz, eta gero, taldean, datuak aurkezteaz eta tratatzeaz. Landa-lanak bi zati ditu: inkesta labur bat eta zenbakizko ikerketa bat. 

Prozedura:

  1. Ikasle bakoitzak bere etxean ikertuko du, eta inkesta eta zenbaketa egingo ditu. Taldeak, beharrezkotzat jotzen badu, beste galdera batzuk edo ikertu beharreko beste alderdi batzuk sar ditzake inkestetan
  2. Behin ikasgelan, guztien datuekin, batezbestekoa aterako dugu
  3. Informazio horrekin, emaitzen taula egingo dugu, ondorioak aterako ditugu eta txosten bat egingo dugu
  4. Talde bakoitzak bere lana ikasgelan erakutsiko du
  5. Denon artean, jardunbide egokien dekalogoa egingo dugu

LANTALDEAK:

  • 1. taldea. Zabor-poltsa ikertuko du - Hondakinen sorrera
  • 2. taldea: Kontsumitzen dugun plastikoa ikertuko du - Kutsadura
  • 3. taldea: Garraio-ohiturak ikertuko ditu - Garraioa
  • 4. taldea: Erosketa-orga ikertuko du - Kontsumo jasangarria

1. taldea. Hondakinak

 Inkesta:

Galdera 1. ikaslea 2. ikaslea 3. ikaslea 4. ikaslea
Erabiltzen al ditugu poltsa konpostagarriak?        
Sailkatzen al ditugu hondakin motak? (kristala, papera, organikoa, ontziak...)        
Erabiltzen al ditugu garbiguneak erabiltzen ez duguna birziklatzeko?        
Saiatzen al gara birziklatu aurretik berrerabiltzen? (konpontzen dugu, bigarren eskuko dendetan saltzen dugu, trukatzen dugu        

 Ikerketa:

Egun batean sortzen ditugun hondakin-motak eta -kopurua idatziko ditugu (zakarrontzira botatzen ditugunak), eta honela sailkatuko ditugu: papera, plastikoa, kristala, organikoa eta bestelakoak.

Hondakin mota Kop. %
Papera    
Plastikoa    
Kristala    

Organikoa (gutxi gorabehera)

    
Bestelakoak

 2. taldea: Plastikoak

Inkesta etxean egiten dugu, asteko gastua kontuan hartuta

Galdera 1. ikaslea 2. ikaslea 3. ikaslea 4. ikaslea
Zenbat plastikozko botila erosten dira? (edariak, ura, esnea...)        
Erosten ditugun produktuetatik, zenbat datoz plastikozko bilgarri edo ontziarekin? (fruta-poltsak, garbiketa-produktuak...)        
Ontzietan datorren plastiko motari erreparatuko diogu?        

Ikerketa: 

Egun bateko epean, etiketan agertzen diren etxean sortzen ditugun plastikoak, kopurua, ontzi-produktu mota eta plastiko mota idatziko ditugu (Wikipediako Plastikoen kodeak kontsultatuz)

Ontzia Produktu mota Kopuru Plastiko mota (kodea) Birzikla daiteke?
Bricka Esnea 1  
Botila Lixiba 1  
...

3.taldea: Garraioa

kesta

1etik 5era baloratzen dugu ohiko erabilera (1: inoiz ez, 2: batzuetan, 3: askotan, 4: ia beti, 5: beti)

Garraiobide 1. ikaslea 2. ikaslea 3. ikaslea 4. ikaslea
Autoa
        
Garraio publikoa (trena, autobusa)        
Motozikleta
        
Bizikleta        
Patinete motorduna
        
Monopatina edo antzekoa
        
Oinez
      

 

Ikerketa

Aukeratzen dugun kale batean jarriko gara, trafikoa eta autobus-geltokia izateko baldintzarekin. Datu hauek idatziko ditugu (ikasle bakoitza alderdi batez arduratzen da) hamar minutuko epean, betiere bus bat gutxienez zenbatu behar dela kontuan hartuta:

  • Hiri-autobusen kopurua
  • Autobusean sartzen diren bidaiarien kopurua
  • Auto kopurua (gutxi gorabehera)
  • Autoetan doazen bidaiarien kopurua (batez beste, gutxi gorabehera)
  • Bidaiarientzako beste ibilgailu batzuen kopurua (eskola-autobusa, patineteak, bizikletak)
  • Oinezkoen kopurua

4.taldea: Erosketa iraunkorra

Inkesta

Idazten dugu: inoiz ez, batzuetan, askotan, beti

Galdera 1. ikaslea 2 ikaslea 3. ikaslea 4. ikaslea
Produktua benetan beharrezkoa den aztertzen dugu        
Behar ditugun kopuruak erosten ditugu        
Ontzia birziklagarria den begiratzen dugu        
Jatorriari erreparatzen diogu        
Ontziratu gabe erosten dugu
        
Ontziratuak erosten ditugu        

Ikerketa. 

Talde osoaren artean ohiko elikagaien 10 etiketa biltzen ditugu, non produktuaren jatorria agertzen den. Taula bat egingo dugu honako hauekin:

Fabrikazio-lekua Leku horretatik gure herrira dagoen distantzia Garraiobidea CO2 isurketaren kalkulua Ba al dago antzeko produkturik edo berdina 0 Km-ra?
Etiketa 1
Etiketa 2
....

Informazioa: C02 emisioak g CO2/Km-tan. Garraio-ibilgailuen CO2 isuriak lortzeko, egindako distantzia kilometrotan biderkatu behar da ibilgailuaren g/km CO2 isurien balioarekin. Jakina, hori erregai motaren, gidatzeko moduaren, zamaren eta abarren arabera aldatuko da.

  • Kamioia: 100 gCO2/Km
  • Itsasontzia: 30 gCO2/Km
  • Trena: 22 gCO2/Km

Hausnarketa eta ebaluazioa

Ataza amaitu ondoren, une egokia izan daiteke gure ikaskuntza-egunerokoan hausnarketa egiteko. Hauek izan daitezke egin ditzakegun galdera batzuk:

  • Zer ikasi dut?
  • Prozesuan zehar zerk harritu nau gehien? Zergatik?
  • Aldatu al dut aurretik nuen iritzirik? Zein?
  • Zer izan da zailena? Zergatik?

Sakonduz: Gure hiria jasangarria da?

Gure hiriak hiri-ekosistemak dira, eta, materia (elikagaiak, papera, jantziak, ura...) eta energia (elektrizitatea, gasa...) behar izateaz gain, “sozioekosistema” gisa ere funtzionatzen dute, hau da, onura soziokulturala ematen digute. Sistema horrek giza komunitate bat ere badu bere barruan, eta sistema naturalen zein gizarte-sistemen berezko harremanak ditu. Osotasun integratu bat osatzen du, eta elkarrekintza ekologiko, ekonomiko, kultural eta sozialak hartzen ditu barnean, biztanleen eta ingurunearen ongizatea baldintzatzen dutenak.

Ataza honetan, zure ikastetxearen inguruaren mapa bat egitea eta sozioekosistema batek dituen hiru zerbitzu-motak aurkitzea proposatzen dizugu. Honako hauek dira:

  • Hornidura-zerbitzuak: elikagaiak, zura, papera, ehunak, edateko ura, ikatza, gasa, energia berriztagarriak...
  • Erregulazio-zerbitzuak: berdeguneak, parkeak, iturriak, lakuak, lurzorua, landaredia, hiri-faunarentzako habitatak...
  • Kultura-zerbitzuak: paisaiaz gozatzea, ikastetxeak, zientzia-zentroak, arte-zentroak, jolas-ekintzak, paisaiaz gozatzea, identitate kulturaleko elementuak...

Horretarako, honako hauek beharko ditugu:

  • Wifi konexioa duen ordenagailu bat
  • Telefono mugikorra
  • Google kontua
  1. Google Maps ireki, eta ikastetxetik gertu dagoen ikertzeko gune bat mugatu, kontuan hartuta zerbitzu guztiak izan behar dituela.
  2. Bilatu eta seinalatu mapan zerbitzu-mota bat. Jarri ikono bakoitzari kolore bat.
  3. Mugatutako eremura irten, eraman zure mugikorra eta aurkitu tamaina txikikoak izateagatik Googleren mapan ikusten ez diren zerbitzu gehiago. Aurkitu ondoren, atera argazkiak, jarri mapan, eta idatzi helbidea eta zein zerbitzu-mota den.
  • Zenbat zerbitzu daude eta zer motatakoak dira?
  • Zein falta da?
  • Zein da nagusia?
  • Nola eragiten diote gure ongizateari?
  • Gure hiria jasangarria dela esan dezakegu?

 

Creado con eXeLearning (Ventana nueva)