Saltatu nabigazioa

Eta guk, zer egin dezakegu?

Garapen jasangarrirako helburuak lortzeko erabaki garrantzitsu asko gobernuen eta enpresen esku daude. Baina horrek ez du esan nahi guk arduratu behar ez dugunik; izan ere, pertsona garen aldetik, herritarrok parte hartzeko banakako ekintza eta ekintza sozial asko egin ditzakegu. 

Centro comercial
pxhere. Merkataritza-gunea (CC0)

Esku hartzeko, lehenik eta behin, informazioa jaso eta sentsibilizatuta egon behar dugu, hau da, jakin behar dugu nondik abiatzen garen eta zer hobetu dezakegun. Horretarako, gure kontsumoa ikertuko dugu.

Ataza: Kontsumitzailea ala kontsumista zara?

Iraupena:
1 ordu
Taldeak:
Lauko taldeak/banaka

Denok gara kontsumitzaileak, kontsumo-gizarte gisa definitzen den gizarte batean bizi gara, hain zuzen ere. Premiak ase behar ditugu, eta naturak hornitutako ondasunak eta zerbitzuak kontsumitzea da gure giza ekosistemako harremanen zati. Baina gauza bat da benetan behar dena kontsumitzea (gaur egun oso zaila da definitzea, publizitateak eta enpresek etengabe bonbardatzen gaituztelako produktu berriekin, askotan beharrezkoak ez diren produktuekin), eta beste bat kontsumista izatea, hau da, elikagai, energia edo ondasun gehiegi eskuratzen dituena, kontsumoa arrakastarekin, nahiak asetzearekin eta estatus sozialarekin lotzeko ideiaren mende dagoena. Kontsumismo konpultsiboan erortzen gara askotan.

Baliabideen kontsumo arduratsua da gure biziraupenaren oinarria, bai eta gainerako izaki bizidunena ere.

1.- Inkesta hau egingo dugu, banak. Horren bidez, jakingo dugu zein den bakoitzaren inpaktua. Atal bakoitzak hiru aukera ditu erantzuteko, A, B edo C. A aukerak 10 puntu balio ditu, B-k 5 puntu eta C-k 2 puntu. Amaitzen dugunean, puntuak batuko ditugu gure emaitza ikusteko.

Item zk Galderak
1

A. Ia beti autoa erabiltzen dut institutura joateko
B. Garraio publikoa erabiltzen dut
C. Bizikletan edo oinez joaten saiatzen naiz

2 A. Birziklatzea txorakeria iruditzen zait; azken batean dena leku berera doa
B. Zaborra gauza batzuetatik bereizten dut, hala nola beira edo paperetik
C. Ahal dudan guztia birziklatzen dut: beira, papera, plastikoa eta organikoa
3 A. Murriztea eta berrerabiltzea ez da nire kontua
B. Gauza batzuk berrerabiltzen ditut: arropa, liburuak...
C. Berrerabili aurretik, murrizten saiatzen naiz beti
4 A. Nire etxean, berogailua behar denean jartzen dugu
B. Berogailua erregulatu egiten dugu programatzaile batekin
C. Programatzaileaz gain, isolamendu-sistemak erabiltzen ditugu
5 A. Gauez ez ditut inoiz itzaltzen nire gailu elektronikoak (mugikorra, ordenagailua...), badaezpada ere
B. Itzali egiten ditut, baina ez ditut saretik deskonektatzen
C. Guztiak itzali eta saretik deskonektatzen ditut
6 A. Ez dut pila kargagarririk erabiltzen, oso garestiak baitira
B. Gailu batzuetan erabiltzen ditut pila kargagarriak
C. Beti erabiltzen ditut pila kargagarriak
7 A. Interesatzen zaizkidan liburu eta aldizkari guztiak erosi egiten ditut
B. Interesatzen zaizkidan liburu edo aldizkari batzuk erosi egiten ditut
C. Liburutegiko maileguak eta aldizkari digitalak erabiltzen ditut edo lagunekin trukatzen ditut
8 A. Etxean, janari prestatu asko jaten ditugu, ez gara janaria prestatzen trebeak
B. Noizean behin pizzaren bat edo antzeko zerbait jaten dugu
C. Otorduak sasoiko elikagai freskoekin prestatzen ditugu
9 A. Markako arropa erosten dut edo arropa sarritan estreinatzen dut, bestela, ze narrasa!
B. Behar dudan arropa erosten dut, marka kontuan hartu gabe
C. Behar dudan arropa baino ez dut erosten, baita bigarren eskukoa ere
10

A. Egunero bainatzen naiz
B. Dutxatzean txorrota irekita izaten dut denbora guztian
C. Nahiago dut dutxa laburra eta xaboia ematen dudanean txorrota itxita izaten dut

Emaitza:

  • 20-30: Zorionak! Pertsona arduratsua zara eta zure aztarna ekologikoari erreparatzen diozu
  • 30-80: Denok zuk egiten duzuna egingo bagenu, beste planeta bat beharko genuke.
  • 80-100: Zure aztarna ekologikoa oso handia da. Zure kasuan, hiru planeta beharko genituzke 

Taldeka elkartuko gara, eta, lehenik eta behin, inkestaren itemak sailkatuko ditugu:

  • Zenbatek dute zerikusia energiarekin?
  • Zenbatek elikadura-baliabideekin?
  • Zenbatek ur-baliabideekin?

Bakoitzak lortutako puntuak aztertuko ditugu, energiari eta gehien gastatzen ditugun baliabideei buruz eztabaidatuko dugu eta ondorioak aterako ditugu.

Azkenik, ikasle guztien artean, “deskonferentzia” azkarra egingo dugu:

  1. Banaka, bakoitzak bere kontsumoa hobetzeko helburu pertsonal bat pentsatuko du.
  2. Guztiok, banan-banan, garapen jasangarrirako gure helburu pertsonala aurkeztuko diegu besteei, minutu batean.

Ataza: Mugikorraren motxila ekologikoa

Iraupena:
1 ordu
Taldeak:
Lauko taldeak

Askotan informazioa falta zaigu. Inguratzen gaituzten objektuak hain dira egunerokoak, ezen gure bizitzaren parte diren, jaiotzen garenetik. Ez dugu pentsatzen nondik datozen, zer lehengai behar diren horiek egiteko eta zenbat kostatzen den gure etxeetara iristea. Eta ez soilik gastu ekonomikoa edo energetikoa, baita giza gastua ere. Informazio horri esaten zaio produktu baten ingurumen-inpaktua edo motxila ekologikoa. 

Lehenik bideo hau ikusiko dugu ikasgelan:

USagainLive. The Environmental Impact of the Cotton T-Shirt
(YouTubeko lizentzia estandarra)

Ikusi dugu zenbat baliabide kontsumitzen ditugun kamiseta soil bat egiteko. Ehungintza munduko bigarren kutsatzailerik handiena da. Orain, taldean lan egingo dugu, gure bizitzetatik ia bereiz ezin daitekeen zerbaitekin: mugikorrarekin. Telefono mugikorra, arroparekin batera, gure ustez maiz berritu beharreko produktuetako bat da. Industriak eta publizitateak produktuak zaharkitu direla sentiarazten digute, baldin eta berri bat estreinatzen ez badugu, modako arropa janzten ez badugu edo mugikorren azken modeloa ez badugu. Telefono mugikorrak nonahikoak dira; izatez, Espainian biztanle baino telefono mugikorreko linea gehiago daude ofizialki.

  1. Talde bakoitzak argazki batzuk jasoko ditu: txartel batzuk dira, mugikor baten ibilbidea, eta ekoizpen-prozesuaren faseak eta eraginak jasotzen dituztenak.
  2. Mugikorraren “bidaia” ordenan jarri behar dugu, eta fase bakoitza argazkietako batekin lotu.
    Azkenik, hausnarketa egingo dugu:
  • Zein da gure mugikorren bidaia? Emaitza idatziko dugu
  • Zer baliabide natural erabiltzen dira?
  • Zer energia-forma? (berriztagarriak edo ez)
  • Ekosistemetan, nolako eragina du mugikor bat fabrikatzeak?
  • Eta gizakietan?
  • Nola sentitzen gara eragin horien berri izatean?
  • Zer datuk harritu gaitu gehien?
  • Eman al digu zer pentsatua mugikorra aldatzeko maiztasunari buruz?
  • Zer irtenbide bururatzen zaizkigu, eragina hain handia izan ez dadin?

IRUDIAK

1

2

3

4

5

Irudiak. Gatazka armatua . Mieremet, Rob. CC by SA 3.0 / Phone House. Sebastián Wikström. CC by SA 4.0 / Mugikorrak. MikroLogika. CC by SA 3.0 / Meatzariak. Christophe Meneboeuf . CC by SA 2.5 / Fabrikazioa. blaz erzetic.. DP

FITXAK

A

ESPORTAZIOA-KONTRABANDOA

  • Gerrillek meategien eta esportazio-bideen zati bat kontrolatzen dute. Estortsioa egin eta milioika dolar irabazten dituzte.
  • Mugikorrak egiteko erabiltzen diren mineral askori odol-mineralak esaten zaie, erauzketak eta esportazioak eragiten dituzten zuzeneko eta zeharkako heriotzak direla eta.
  • Kongon, koltan-ekoizlerik handienean, mineral horren gaineko kontrolak gerra zibila ekarri zuen, eta 5 milioi hildako izan ziren.
B

ERAUZKETA

  • Telefono bakoitzak urrea, kobaltoa, litioa eta antzeko elementu ordezkaezinen erauzketa kutsatzailea behar du.
  • Osagaien meatzaritzak, atmosfera kutsatzeaz gain, ur-kopuru handia behar du, ekosistemak suntsitzen ditu eta ibaiak eta lurzoruak kutsatzen dituzten zianuro- eta merkurio-hondakin toxikoak sortzen ditu.
  • Meatzaritzaren ondorioz, oihan-ekosistemak eta galtzeko arriskuan dauden espezieak agortzen ari dira, hala nola gorila.
  • Artisau-meatzariek destajuan egiten dute lan. Asko haurrak dira, eta esplotatu egiten dituzte.
C

KONTSUMOA

  • Mugikor baten truke ordaintzen den prezioaren % 0,1 bakarrik dagokio langilearen soldatari, % 22 materialen kostuari eta % 76,5 enpresari.
  • Egunean, batez beste, 150 aldiz begiratzen diogu mugikorrari
  • Ia mugikor bat dago planetako biztanle bakoitzeko
  • Telefono-enpresek etengabe bultatzen dituzte bezeroak mugikorrez aldatzera kontratu berri bakoitzean.
  • Marketinaz gain, eragin handia du “modan egon nahi izateak”
D

ZABORRA - HONDAKINAK

  • Batez besteko erabiltzaileak bi urtean behin aldatzen du mugikorra, telefono zaharra birziklatu gabe; hala, hondakin toxikoak sortu eta lehengaiak alferrik galtzen dira.
  • Birziklatze-enpresek salatu egin dituzte fabrikatzaileak, beren gailuak konpontzea eragozten duten praktikak erabiltzeagatik, hala nola ukipen-pantailak eta bateriak kolaz itsasteagatik edo osagai unibertsalak ez erabiltzeagatik.
  • Mugikorreko metal toxikoek urak eta lurzoruak kutsatzen jarraitzen dute zabortegietara botatzen baditugu.
  • Zenbatetsi da mugikorren % 15 baino ez direla birziklatzen.
  • Hondakin gehienak herrialde txiroetako zabortegietara garraiatzen eta biltegiratzen dira.
  • Mugikor batek 25 urtez bizi beharko luke haren ekoizpenak, banaketak eta erabilerak eragin dituen berotegi-efektuko isuriak orekatzeko.
E

FABRIKAZIOA

  • Munduko karbono-aztarna osoaren % 14 mugikorren fabrikazioaren ondorio da.
  • Fintzeko, garraiatzeko eta mihiztatzeko, dozenaka elementu kimiko erabiltzen dira: burdina bozgorailu eta mikrofonoetarako; aluminioa eta magnesioa marko eta pantailetarako; kobrea, zilarra eta urrea zirkuitu elektrikoetarako; grafitoa eta litioa bateriarako; silizioa prozesadorerako, eta eztainua eta beruna soldaduretarako.
  • Lur arraro izeneko 17 metaletatik 16 ere behar dituzte, eta gainera, horiek munduko zenbait tokitan baino ez dira lortzen.
  • Langileek lan-baldintza eskasak izaten dituzte, eta, gainera, 1.000 substantzia arriskutsu baino gehiagoren eraginpean jartzen dira.

Hausnarketa eta ebaluazioa

Ataza amaitu ondoren, une egokia izan daiteke gure ikaskuntza-egunerokoan hausnarketa egiteko. Hauek izan daitezke egin ditzakegun galdera batzuk:

  • Zer ikasi dut?
  • Prozesuan zehar zerk harritu nau gehien? Zergatik?
  • Aldatu al dut aurretik nuen iritzirik? Zein?
  • Zer izan da zailena? Zergatik?

Creado con eXeLearning (Ventana nueva)