Harremanak eta maila trofikoak kate, sare edo piramideen bidez irudikatzen dira. Taldean, honako sailkapen hau irakurriko dugu:

Orain, taldean, bi sare trofiko horiek aztertuko ditugu, 1-4 dinamikarekin; hau da, lehenik eta behin, banaka pentsatuko ditugu gaiak, eta, ondoren, taldean partekatuko ditugu.

• Zenbat kate trofiko ikusten dira?
• Sare bakoitzean bi osatuko ditugu eta horien osagaiak izendatuko ditugu (ekoizleak, kontsumitzaileak...)
• Desagertuko balitz ekosistema osoari eragingo liokeen funtsezko espezie bat identifika dezakegu?

Itsas sare trofikoa

Ibai-sare trofikoa

Irudiak: Elvira Gonzálezen konposizioa, irudi libreak erabilita. 

En estos complicados sistemas alimentarios hay un constante equilibrio entre las especies. Si el número de alguna disminuye o aumenta, también disminuyen o aumentan las cantidades de los organismos que se alimentan de ellas. Además, hay especies que son clave en el ecosistema, es decir, si se elimina, si desaparece, tiene efectos importantes en el ecosistema respecto a la abundancia de otras especies.

Los depredadores son especies clave porque son los que encabezan la cadena trófica y controlan a las poblaciones presa, en un efecto cascada que afecta de modo descendente al resto de las especies. Si no existieran, los herbívoros se reproducirían de forma incontrolada y podrían consumir tantos vegetales que incluso se podría producir una disminución del oxígeno disponible.

Elikadura-sistema konplexu horietan etengabeko oreka dago espezieen artean. Espezie horietako baten kopurua handitu edo murriztu egiten bada, espezie hori jaten duten organismoen kopurua ere handitu edo murriztu egiten da. Horrez gain, espezie batzuk funtsezkoak dira ekosisteman; hau da, kentzen bada, edo desagertzen bada, eragin garrantzitsuak ditu beste espezie batzuen ugaritasunean.

Harrapakariak funtsezko espezieak dira; izan ere, kate trofikoaren buru dira eta harrapakinen populazioa kontrolatzen dute, gainerako espezieei beherantz eragiten dien ur-jauzi bat balira bezala. Harrapakaririk ez balego, belarjaleak kontrolik gabe ugalduko lirateke, eta hainbeste barazki kontsumitu ahal izango lituzkete non eskuragarri dagoen oxigenoa ere murriztu litekeen.

Ikus dezagun nolako eragina duen harrapakari bat murrizteak, hala nola otsoa, biodibertsitate handiko ekosistema batean: adibidez Galizian dugun baso atlantikoan.

Honako hauek dira baso horren espezie adierazgarrienak:

• Zuhaitzak: Haritza, lizarra, hurritza, gorostia, astigarra, gaztainondoa eta intxaurrondoa.
• Zuhaixkak: isatsa, ahabia, laharra, txilarra eta basa-udareondoak.
• Deskonposatzaile ugariko lurzorua.
• Fauna: Anfibioak (igelak, apoak, arrabioak), narrastiak (sugegorriak, sugandilak...), hegaztiak (basoilarrak, txantxangorriak, erregetxoak, hontzak...), ornogabe ugari (intsektuak, araknidoak, barraskiloak); eta ornodunak, orkatzak, oreinak, lepahoriak, katajinetak, basurdeak, azkonarrak, otsoak.

Taldeka, honako jarduera hau egingo dugu:

1. Ekosistema honetarako kate bat eta sare trofiko bat marraztuko ditugu, eta horietan otsoa egongo da. Otsoak hauek jaten ditu batez ere: orkatzak, oreinak, untxiak, basurdeak, haragijale txikiak, sugeak, hegaztiak eta karraskariak. 
2. Otsoa kate trofikotik kenduko dugu. Zer gertatzen da?, zer espezie daude inplikatuta?, zein ugaritzen da? zein gutxitzen da?
3. Testu hau irakurriko dugu (El diario rural, 2021/02/05ekoa)

Natura Ondarearen eta Biodibertsitatearen Estatuko Batzordeak ostegun honetan erabaki du otso-populazio guztiak ehiza-espezietzat hartzeari uztea, espezie hori Babes Bereziko Erregimenean dauden Basa Espezieen Zerrendan sartzeko. Horrek esan nahi du otsoaren babes-estatusa berdindu egiten dela eta estatuan espezie hori ehizatzea debekatzen dela.

Gaztela eta Leon, Kantabria, Asturias, Galizia eta beste erkidego batzuetako nekazaritza-erakundeek, neurria aurkeztu zenetik, adierazi dute ez daudela inondik inora ados eta beraiek direla kaltetu nagusiak; izan ere, lurralde horietan daude herrialdeko otsoen % 95 inguru. Erakunde horien arabera, Espainiako abeltzaintza estentsiboaren biziraupena arriskuan dago. Gaztela eta Leongo elkartearen presidenteak dio bere komunitatean 2.000 eraso baino gehiago gertatzen direla eta otsoak 4.000 animalia baino gehiago hiltzen dituela urtero.

Otso iberiarra espezie ia mehatxatu gisa katalogatuta dago. Haien dieta, batez ere, ehizatutako harrapakinetan oinarritzen da. Baina batzuetan etxeko abereak erasotzen dituzte, eta horrek gatazka larriak sortzen ditu abeltzainen eta otsoen artean. Naturalista askok otsoa funtsezko espezietzat jotzen dute elikadura-katean.

Irakurri ondoren, bikoteka, laburbildu egingo dugu eta garrantzitsuena zer den, zer ez zaigun argi geratu eta abar partekatuko dugu.

Ikasgelako taldean:

• Talde bakoitzak labur azalduko ditu bere kate eta sare trofikoen emaitzak.
• Otsoaren egoerari buruzko eztabaida txiki bat egingo dugu.

Espezie bat desagertzeak ekosistema bati modu negatiboan eragiten dion bezala, beste bat artifizialki sartzeak ere eragin bera du. Bertakoak ez diren espezieei “espezie inbaditzaileak” deitzen zaie. Oso ezaguna da Australian 1859an untxia sartu izanaren kasua. Adituen ustez ugaztun inbaditzaile baten hedapen azkarrena izan da. Ehiztarien aisialdirako inportatu zen eta ez zuen harrapakari naturalik; hortaz, 50 urtean Europa erdiaren pareko hedadura kolonizatu zuen eta ondorio suntsitzaileak eragin zituen. Bertako animaliek jaten zituzten larreak agortu zituen eta bertako espezieak desagerrarazi zituen. 

Azken hamarkadetan, biztanleriaren hazkundearekin eta munduko ekonomiaren globalizazioarekin batera, organismoen sakabanatze-maila asko handitu da, dela kontsumorako edo maskota gisa saltzeko leku batetik bestera aldatzen direlako, dela aireko, lurreko edo itsasoko komunikabideei esker lekualdatzea lortzen dutelako. Gaur egun, espezie asko inbaditzaileak dira. Dominanteak dira eta bertako espezieekin lehiatzen dira; horien adibide dira liztor asiarra, Panpako luma-erratza edo zebra-muskuilua.

Organismo inbaditzaile horiei buruz gehiago ikertuko dugu prozedura honen bidez:

1.-Tr8 taldetan egingo dugu lan. Gure irakasleak talde bakoitzari txartel bat emango digu espezie inbaditzaile baten irudiekin eta informazioarekin.

2.-Irakurri ondoren, talde bakoitzak ahoz azalduko dizkie besteei espezie inbaditzailearen ezaugarriak.

3.-Banaka gure ikaskideen iruzkinekin taula hau beteko dugu:

4.- Jarraian, taulako oharrak aztertuko ditugu taldeetan, eta alderdi komunak bilatuko ditugu:

• Nondik datoz?
• Nola iristen dira espezie horiek?
• Zer nolako kalteak eragiten dituzte ekosistemetan?
• Bestelako kalterik sortzen dute?
• Zer kalte eragin dezakete osasunean?

5.- Informazio horretan oinarrituta, ondorioak aterako ditugu: Zer neurri bururatzen zaizkigu espezie inbaditzaileen inbasioa saihesteko? Zerrenda bat egingo dugu

6.- Zerrendak bateratu egingo ditugu klasean

TXARTELAK